In Nederland zijn er ruim 109.000 mensen met type 1 diabetes die gemiddeld twee uur per dag nadenken over hun bloedsuikerregulatie. Hierdoor hebben zij regelmatig last van stress, onzekerheid, vermoeidheid en somberheid.

Diabetespatiënten hebben dagelijks een hoop om over na te denken en dit kan op mentaal vlak heel uitputtend zijn. Tot op heden zijn hier vrij weinig onderzoeken naar gedaan, omdat er voornamelijk geschreven wordt over wat voor fysieke complicaties de ziekte met zich mee kan brengen.

Depressieve symptomen
De verwachting is dat het aantal diabetespatiënten de komende jaren zal stijgen naar 130.000 mensen in het jaar 2040. Dit is zorgelijk, want jaarlijks heeft één op de zes Nederlanders met type 1 diabetes depressieve symptomen; ruim honderdduizend mensen. Hiervan wordt slechts twintig tot vijftig procent vastgesteld binnen de diabeteszorg.

Een van deze mensen is Mariska. Zij heeft inmiddels al 45 jaar type 1 diabetes en kreeg de diagnose op een jonge leeftijd: “Ik heb een depressie gehad en daaruit is geconstateerd dat ik mijn diabetes nooit geaccepteerd heb. Hiervoor ben ik naar een medisch psycholoog geweest en ben ik doormiddel van groepstherapie in contact gekomen met andere diabetici die ook last hadden van depressie symptomen. Dit heeft mij erg geholpen.”

‘Diabetes burn-out’
Uit onderzoek van het OLVG-ziekenhuis in Amsterdam heeft type 1 diabetes invloed op het dagelijkse leven van een diabeet. Diabetici hebben vaak moeite met de omgang van diabetes, maar kunnen ook last hebben van eetproblemen, depressieve klachten of seksuele klachten. Deze emotionele inspanningen en de bloedsuikerwaarden hebben sterke invloed op elkaar. Hierdoor kunnen verschillende klachten ontstaan. Een van deze klachten is een ‘diabetes burn-out’ en wordt vaak omschreven als een gevoel van uitputting gekoppeld aan de dagelijkse eisen die horen bij de ziekte.

Jiska Embaye is psycholoog bij DiabetesMentaal in het VUMC en probeert een diabetes burn-out te behandelen door terug te gaan naar de kern en te kijken naar hoe het precies is ontstaan: “Het is erg lastig om de oorzaak te vinden, omdat een diabeet bij een diabetes burn-out helemaal niks meer te maken wil hebben met de ziekte. Het vraagt namelijk veel aandacht.” Volgens Embaye spelen er daarnaast nog een aantal andere factoren mee waaronder vermoeidheidsklachten: “Een op de drie mensen met type 1 diabetes heeft hierdoor last van vermoeidheidsklachten. Het hebben van type 1 diabetes kan erg uitdagend zijn. Je bent er de hele dag mee bezig en we zeggen ook wel dat het lijkt op het hebben van een fulltimebaan. Al deze factoren bij elkaar kan voor sommigen heel veel zijn.”

‘Diabetes distress’
Voor sommige diabetici kan leven met de ziekte erg moeilijk zijn. Professionals in de gezondheidszorg zijn zich gaan verdiepen in type 1 diabetes en de mogelijke psychische klachten die daaraan verbonden zijn. Hierbij hebben zij een meetinstrument ontwikkeld genaamd: ‘diabetes distress.’ Embaye licht toe dat diabetes distress anders is dan somberheid, omdat het geen stoornis is en specifiek met de diabetes te maken heeft: “Diabetes distress zijn stressklachten gerelateerd aan diabetes en dit komt bij ongeveer dertig procent van de volwassenen met type 1 diabetes voor. Somberheid daarentegen kan met veel andere factoren te maken hebben, maar het is mogelijk dat door somberheid diabetes distress kan ontstaan of andersom.”

Door het gebruiken van het meetinstrument kunnen zorgverleners de mate van het psychologisch leed beoordelen en kijken of er bepaalde aspecten van stress naar voren komen. Dit wordt gedaan aan de hand van een vragenlijst. Zo kunnen zorgmedewerkers de geestelijke gesteldheid van diabetespatiënten analyseren op emotioneel niveau, maar ook de relatie met zorgverleners, de impact op de manier van leven en de relationele gevolgen. Aan de hand van deze uitkomsten kunnen behandelaars extra aandacht besteden aan deze punten en een gesprek vormen met type 1’ers om psychische klachten tegen te gaan of te verhelpen.